شرایط نگهداری و انبارداری مواد شیمیایی

1.     مکان و طراحی ساختمان انبار

• انبار مواد شیمیایی به محلی اطلاق میگرددکه انواع ترکیبات شیمیایی و سموم به اشکال مختلف گاز،مایع وجامددرآن بطورموقت نگهداري می شود و بر دو دسته انبارکوچک و انباربزرگ می باشد.
• انبار کوچک به انبار هایی اطلاق می گردد که داراي مساحت حداکثر 100 متر مربع بوده و عرض راهرو داخل آن کمتر از 5/1 متر نباشد .
• انبار هاي بزرگ به انبار هایی اطلاق می گردد که داراي مساحت بیش از 100 متر مربع باشد .این گونه انبارها چنانچه مجهز به وسایل مکانیکی یا موتوري حمل و نقل باشد ، راهروها می بایست متناسب با عبور وسایل مذکور منظور گردد . راهروي طولی باید تا انتهاي انبار خالی از کالا بوده و با رنگ سفید از دو طرف خط کشی و مشخص شده باشد . همچنین ظرفیت انبار با میزان سموم و مواد شیمیایی مورد نگهداري مطابقت داشته و حداقل 15 % ظرفیت اضافه جهت جابجایی سهل محموله و احتیاجات احتمالی آینده در نظر گرفته شود
• محل انبار می بایستی به نحوي انتخاب گردد که حداقل سه جهت اطراف ساختمان به لحاظ دسترسی خودرو هاي امدادي و وسایل اطفاء حریق و ارسال تجهیزات ضروري در شرایط اضطراري آزاد باشد . 5 -محل انبارهاي بزرگ می بایست دور از مناطق مسکونی ، مدارس ، فروشگاهها ،بیمارستانها ، بازار میوه جات ، منابع آب آشامیدنی و ذخایر آب احداث گردد . ضمناً احداث این انبارها در مناطقی که سطح آبهاي زیر زمینی بالا می باشد ممنوع است .
• وجود گذرگاههاي شیبدار RAMP در مبادي ورودیهاي انبار براي ممانعت از خروج تراوشات به خارج از انبار ضروري می باشد این گذرگاه بایستی در داخل انبار و در خارج انبار در ورودي ها احداث گردد .
• بدون عبور از سایر ساختمانها بایستی به انبار دسترسی مستقیم باشد .
• دیوار هاي داخلی بایستی صاف و صیقلی بوده ، عاري از ترك و لبه باشد تا به آسانی پاکیزه شود .این دیوارها بایستی روي بند یا سدي که از مواد نفوذ ناپذیر به ارتفاع 14cm پوشیده باشد قرار گیرد و دیوار دور تا دور تمام انبار را در بر می گیرد .
• دفتر انباردار باید جدا از منطقه نگهداري سموم و مواد شیمیایی باشد .
• علاوه بر درب اصلی انبار بایستی درهاي اضطراري نیز در نظر گرفته شود .
• درب ها بایستی مجهز به قفل ایمنی و میله هاي حفاظتی بوده ، پنجره ها و هواکش ها نیز باید به میله هاي حفاظتی مجهز بوده تا ورود افراد غیر مسئول ممانعت شود .
• چنانچه از وسایل جانشینی دیگري براي هواکش و نور استفاده می شود اجباري براي ساخت پنجره نمی باشد . در غیر اینصورت باید پنجره ها سایه بان داشته تا از ورود نور مستقیم خورشید ممانعت شود
• سیستم هواکش مناسب ، مجهز به فیلتر جهت ممانعت از تجمع بخارات شیمیایی مواد و خطر آتش زایی تعبیه گردد . این سیستم باید به نسبت وسعت انبار نصب شود و سطح آن بایستی حداقل 150/1 سطح کف باشد .
• کف انبار بایستی با خط کشی بلوك بندي و شماره گذاري شود و در کنار هر بلوك راهروهایی به عرض حداقل 1 متر جهت جابجایی ، بازرسی عبور هواي آزاد در نظر گرفته شود هر بلوك بایستی حاوي تنها یک محموله با مشخصات یکسان باشد .
• علائم هشدار دهنده بایستی در خارج از انبار به زبان فارسی نصب گردند . علائم خطر سموم ، آتش زایی و عدم اجازه ورود به افراد غیر مسئول از جمله علائم هشدار دهنده مهم است .
• سیستم خنک کننده و گرم کننده بایستی به گونه اي تعبیه گردد که موجب گرم شدن و یا سردشدن مستقیم مواد انبار نگردند . استفاده از وسایل گرم کننده هوا که با نفت و گاز می سوزند ممنوع است.
• ایجاد هر گونه مخزن جهت نگهداري مواد شیمیایی مایع و یا گاز در انبار هاي کوچک بطور کلی ممنوع است .
• محل انبارها می بایست به نحوي انتخاب گردد که راههاي دسترسی مناسب براي حمل و نقل خودروهاي امدادي در شرایط ویژه موجود باشد به نحوي که بدون برخورد با مانع تا درب ورودي انبار امکان پیشروي باشد و ساختمان محل انبار استحکام و ایمنی مناسب را جهت نگهداري مواد شیمیایی و سموم داشته باشد .
• دیوارها و سقف و سرپناه تمام انبارها بدون استثناء باید از مصالح غیر قابل اشتعال ساخته شود ، بکاربردن چوب ، تخته ، پلاستیک و خرپا هاي چوبی و تخته اي در ساختمان انبارها بکلی ممنوع است . اجزاء مقاوم نظیرخرپاها و تیر آهن و یا حمال هاي بتونی با مصالح غیر قابل اشتعال باید به طریقی عایق کاري شوند که در برابر آتش سوزي براي مدت حداقل دو ساعت و ستونها براي مدت 3 ساعت مقاومت نمایند .
• کف تمام انبارهاباید بتون یا سنگ فرش بوده و نسبت به مواد شیمیایی و سموم غیر قابل نفوذ باشد . شیب و آبروي کف محوطه طوري باشد که مایعات در زیر کالا ها جمع نشود همچنین صاف بوده ، لغزنده نباشد و فاقد هر گونه ترك و یا شکاف باشند .
• در انبار هاي بزرگ مواد شمیایی و سموم ، هرگونه زه کشی باید براي دفع فاضلاب به حوضچه اي متصل باشد تا از ورود فاضلاب به درون آبراهها و یا مجاري فاضلاب عمومی جلوگیري شود
• میزان و مقدار ذخیره آب مورد لزوم آتش نشانی و همچنین سیم کشی برق و تناسب قطر سیم هاي برق با بار الکتریکی لازم و نیز کلید ضد جرقه در کلیه انبارها بر حسب دستور العمل هاي فنی موجود باید در نظر گرفته شود .
• محوطه انبار ها باید عاري از پوشال ، خاشاك و خرده چوب و کاغذ و سایر مواد زائد قابل اشتعال باشد.
• انبارها می بایست به تناسب موادي که از آنها نگهداري می شود مجهز به وسایل ضروري اطفاء حریق مطابق استانداد هاي سازمان آتش نشانی باشد .
• در کلیه انبارهاي مواد شیمیایی و سموم نصب سیستم هاي هشدار دهنده اجباري است .
• روشنایی طبیعی انبارها می بایستی به گونه اي طراحی گردند که مواد شیمیایی و سموم موجود در آنها در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار نگیرند.
• دماي انبارها حسب نوع مواد نگهداري شده طبق استانداردGMP دریک یا دو دامنه ذیل می بایستی قرار گیرد .
  الف ) دماي سردخانه اي ، 5-2 درجه سانتی گراد
  ب) انبار خنک 15 -8 درجه سانتی گراد
• میزان رطوبت انبارها می بایست زیر 40 درصد تنظیم گردد .
• جهت کنترل دما و رطوبت ، در چند نقطه انبار می بایست دما سنج و رطوبت سنج نصب گردیده و بطور روزانه کنترل شود .
• جهت جلوگیري از بروز حادثه و پیشگیري از صدمات جانی ، هر انباري مجهز به تابلوهاي هشدار و علایم راهنما بوده و محل نصب اینگونه هشدارها و علایم مناسب و قابل رؤیت باشد .
  تبصره 1 : تابلوها می بایست از فاصله حداقل 15 متري قابل دیدن و خواندن باشند . تبصره 2 : معنا و مفهوم تابلوها می بایست به کارکنان آموزش داده شود .
• انبار مواد شیمیایی و سموم باید حداقل مجهز به دو دستگاه پودر گاز 12 کیلوگرمی و یک دستگاه کپسول پودر گاز 50 کیلوگرمی بوده و به نسبت حجم انبارها ، داراي تعدادي سطل آتش نشانی سرباز محتوي ماسه خشک سرند شده باشند .
• کپسول هاي آتش نشانی می بایست حسب زمان اعتبار مورد بازدید قرار گیرند .
• پنجره‌های‌ این‌ قبیل‌ اماكن‌ باید دارای‌ شرايط‌ زیر باشد:
  الف- در جهاتی‌ كه‌ خورشید می‌تابد دارای‌ شیشه‌های‌ تار باشد.
  ب‌- به‌ سهولت‌ به‌ طرف‌ خارج‌ باز شود.
• ابزارآلات مورد استفاده بايد از موادي تشكيل شده باشند كه جرقه ايجاد نكند. استعمال دخانيات در اين انبارها ممنوع است.
• گرمايش در انبار انبارها ترجيحاً نبايد گرم شوند، در صورت نياز (جلوگيري از يخ زدن مواد) از روش‌هاي غيرمستقيم مانند بخار آب و هواي گرم استفاده شود.مولد اين هواي گرم بايد خارج از انبار باشد. لوله‌هاي آب گرم نبايد مستقيماً با كالاي داخل انبار تماس داشته باشد و آن را گرم كند. استفاده از گرم‌كننده‌هاي تشعشعي، گازسوز و هرگونه وسيله شعله‌ساز در انبارها ممنوع است.